Het maken van fotoseries met samenhang is lastig. Terwijl het woord serie als betekenissen ‘een groep bij elkaar horende dingen’, een ‘rij van dingen die elkaar opvolgen’, een ‘eenheid’, een ‘aantal elementen op volgorde’ heeft. Je zou zeggen dat dit voor iedereen een heldere uitleg is. Toch? Maar waarom zijn er dan zoveel series waarbij die samenhang ver te zoeken is. Of waarbij het veelal doublures zijn.  

De moeilijkheid van het samenstellen van een serie bleek maar weer toen ik eens een serie van een fotograaf besprak. Vijf portretten van een jong meisje. De titel van de serie was “Van blij naar boos”. Zo’n titel is wel een gevaar want daardoor gooi je direct jouw persoonlijke filter over de foto’s heen, zonder dat je ze objectief kan bekijken. Doordat de beelden niet erg uitgesproken boos, neutraal of blij waren ga je de foto’s beoordelen op de titel.  Als losse beelden zaten er overigens een paar mooie foto’s tussen, vooral door de lichtval (tegenlicht) op het haar, waardoor het meisje los kwam van de achtergrond. Als serie was het minder geslaagd, afgaande van de titel. Er werden vijf portretten van een meisjesgezicht getoond. Nu kun je zeggen dat daar dus wel samenhang in zit, maar dit waren veelal doublures. Teveel gelijkend en niet passend bij het doel van de serie: het tonen van verschillende emoties in een portret.
 

Fotograferen zonder plan

Achteraf bleek dat deze foto’s bij toeval ontstonden, zonder vooropgezet plan. De fotograaf had op een middag met zijn camera zitten spelen en zijn kleinkind had even geposeerd. Hij had ook niet meer dan die vijf foto’s van haar. En daar zit nu precies de moeilijkheid bij een serie met samenhang. Het is een geluk als je per toeval een hele sterke serie neerzet zonder er over nagedacht te hebben. Bij de meeste series gaat er een uitgebreid denkproces aan vooraf en worden er bewuste keuzes gemaakt. Keuzes voor wat betreft het onderwerp, de compositie, de boodschap die je met de serie over wilt brengen, standpunten en ga zo maar door.
 

Ik heb de fotograaf  gevraagd om dezelfde serie nog eens te maken waarbij er wel de tijd genomen wordt om iedere emotie op te roepen en hier een groot aantal foto’s van te maken. Daarmee maak je het jezelf enerzijds moeilijker doordat je uit meer foto’s moet gaan selecteren, maar kun je waarschijnlijk wel een sterkere serie neerzetten vanwege de keuze in beelden. Ik ben benieuwd of hij dat nog gaat doen.
 

Welke keuzes bepalen het eindresultaat?

Tijdens de voorbereiding op die bespreking heb ik nog eens nagedacht over alle punten waar je aan kunt denken bij het maken van een serie met samenhang. Daar komen onbewust behoorlijk veel keuzes bij kijken. Als je alleen al naar de uitvoering van een enkele foto kijkt, kan ik er zo eenvoudig een vijftiental opnoemen, los van de inhoud van het beeld. Bedenk daarbij dat je in een serie ook nog onderlinge relaties tussen de foto’s hebt en de keuzeopties worden verveelvoudigd. Genoeg stof om eens uit te werken en een nieuwe blogpost over te schrijven.

Zorg voor samenhang, niet voor doublures

• 

Bovenstaande serie is ter illustratie. Aan deze serie over Victor heb ik een jaar gewerkt, tijdens een masterclass Storytelling. Vijf verschillende beelden die stuk voor stuk een deel van het verhaal vertellen. Dichtbij, veraf, bewegingsonscherpte, symboliek en schuine composities. Toch zit er een duidelijke samenhang in de foto’s.

In 2020 heeft deze serie de eerste plaats behaald in de wedstrijd ‘Vijf met samenhang’ van de Fotobond afdeling Utrecht – ’t Gooi. Ook is deze serie één van de dertien geselecteerde series van Salon foto Nationaal 2020. Bekijk het jurycommentaar. De foto’s kun je ook via mijn portfoliosite zien https://borgstijn.nl/portfolio/victor/

---

Verder lezen: